Łysienie plackowate – przyczyny, odmiany, metody leczenia

Łysienie plackowate (alopecia areata) to rodzaj łysienia, który występuje nie tylko u dorosłych, ale także u dzieci. Problem ten może pojawić się w dowolnym wieku, a pierwsze objawy często występują w okresie dojrzewania lub nawet dzieciństwa. W 60 procentach przypadków łysienie plackowate rozpoznaje się przed ukończeniem 20. roku życia. Jest to najczęstsza, zaraz po łysieniu androgenowym, przyczyna utraty włosów. Problem dotyczy zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Przy łysieniu plackowatym, w przeciwieństwie do łysienia androgenowego, nie można wykonać przeszczepu włosów.

Co to jest łysienie plackowate?

Łysienie plackowate to choroba dermatologiczna, która może  pojawić się w każdym wieku. Problem dotyczy głównie owłosionej skóry głowy, choć może dojść także do zajęcia innych okolic ciała, na których występuje owłosienie – zdarzają się przypadki łysienia plackowatego brwi i rzęs. Zmiany skórne najczęściej pojawiają się nagle, a przebieg choroby jest zróżnicowany u każdego pacjenta.

Łysienie plackowate może objawić się jednym ogniskiem łysienia, które utrzymuje się cały czas lub może przybrać postać ognisk, które pojawiają się ciągle. Odrastanie włosów występuje samoistnie nawet po kilkunastu miesiącach. Łysienie plackowate charakteryzuje nawracanie i okresowe zaostrzenia objawów.

Trzy odmiany łysienia plackowatego

W medycynie występują trzy podstawowe odmiany łysienia plackowatego:

• zwykłe,
• uogólnione,
• całkowite.

Łysienie plackowate zwykłe obejmuje okrągłe lub owalne ogniska w obrębie skóry głowy, które często zlewają się ze sobą. W przypadku łysienia plackowatego uogólnionego objawem jest całkowity brak włosów skóry głowy, a także innych owłosionych okolic ciała. Łysienie plackowate całkowite obejmuje natomiast tylko skórę głowy. Przebieg choroby charakteryzuje tylko częściowe lub całkowite wyłysienie, nie występują żadne dodatkowe zmiany na skórze. Jedynie u około 12 procent pacjentów obserwuje się zmiany dystroficzne płytki paznokcia, czyli miejscowe zwłóknienia i rozdwajanie wolnego brzegu płytki.

Jakie są przyczyny łysienia plackowatego?

Pewne jest, że do wystąpienia choroby przyczynia się wiele czynników genetycznych. Najczęściej podawaną  są zaburzenia autoimmunologiczne. Główne powody, jakie podają lekarze to cukrzyca typu 1, toczeń rumieniowaty, bielactwo i zapalenie tarczycy – Hashimoto. Prawidłowe leczenie przyczyny choroby może doprowadzić do zatrzymania lub zmniejszenia wypadania włosów.

Część naukowców twierdzi, że przyczyną choroby może być jej dziedziczenie — dotyczy to od 20 do 60 procent chorych. Zwiększone występowanie choroby występuje u bliźniąt jednojajowych lub krewnych pierwszego stopnia. Schorzenie dotyczy około 10 procent pacjentów chorych na zespół Downa. Pozwala to naukowcom łączyć geny zlokalizowane w obrębie chromosomu 21 z występowaniem łysienia. Podaje się również, że przyczyna choroby może mieć źródło w schorzeniach psychodermatologicznych, czyli być efektem długotrwałego stresu i bardzo silnych stanów emocjonalnych.

Jako przyczyny podaje się także zaburzenia fazy wzrostu włosa, a co za tym idzie większej ilości utraconych włosów. Słabe krążenie krwi w skórze głowy również przyczynić się może do nadmiernego wypadania włosów. Niedobory niektórych witamin i minerałów również mogą być przyczyną choroby.

Jak rozpoznać łysienie plackowate?

Jeśli zauważymy u siebie objawy łysienia plackowatego, należy udać się do dermatologa lub trychologa. Diagnostyka łysienia plackowatego nie jest skomplikowana, a dobry specjalista szybko postawi diagnozę. W większości przypadków nie trzeba przeprowadzać dodatkowych badań, a wystarczające okaże się obejrzenie skóry głowy i analiza jej owłosienia. Czasem zalecane jest wykonanie badań krwi, czyli poziomu żelaza i witamin i innych makro i mikroelementów.

Ustalenie prawidłowej diagnozy ułatwić może także biopsja skóry lub zbadanie próbek pod kątem skłonności genetycznych do łamliwości i wypadania.

Łysienie plackowate u dzieci

Wiele osób wciąż dziwi fakt, że łysienie plackowate dotyczy także młodych osób. Nawet kilkuletnie dzieci mogą tracić włosy – tak samo, jak dorośli. Jest to spowodowane np. niedoborem witamin, przechodzeniem różnych chorób czy noszeniem związanych włosów np. w kucyk. Najmłodsi mogą mieć pierwsze objawy chorób włosów, które później pozostają z nimi i trwają nawet podczas wieku dorosłego. Właśnie dlatego tak ważne jest obserwowanie pociechy i w przypadku występowania nadmiernej utraty włosów, udanie się do specjalisty.

Jakie są przyczyny łysienia plackowatego u dzieci?

Przyczyny choroby nie są do końca znane, ale uważa się, że łysienie plackowate u dzieci może wynikać m.in. z:

• Powodów psychogennych – napięcia emocjonalnego oraz stresu. Czynniki te powodują niekorzystne zmiany np. w układzie immunologicznym, a w konsekwencji osłabiają mieszki włosowe. W wyniku nieustannego napięcia emocjonalnego dochodzi także do zaburzeń w produkcji czy wydzielaniu neuropeptydów powodujących wzrost reaktywności układu immunologicznego. U dzieci predysponowanych może to być początkiem nacieków wokół mieszków włosowych. Zwykle sytuacje takie jak początek nowej szkoły, przedszkola, egzaminy czy zmiana otoczenia są poważnymi sytuacjami stresowymi.
• Powodów autoimmunologicznych – a także różnego typu współistniejące choroby immunologiczne – szczególnie schorzenia tarczycy.
• Powodów genetycznych – szacuje się, że około 20% chorych dzieci z łysieniem plackowatym ma dodatni wywiad rodzinny (czyli najbliżsi również borykają się z tym schorzeniem).

Przewlekłe choroby zapalne związane z mieszkami włosowymi również są częstą przyczyną łysienia plackowatego u dzieci. Do utraty włosów dochodzi w wyniku toczącego się w bezpośrednim otoczeniu mieszków nieswoistego procesu zapalnego. Ten typ łysienia prowadzi do powstawania ognisk na skórze głowy, a nawet powoduje całkowite wyłysienie – łącznie z brwiami, rzęsami i całym owłosieniem na ciele.

Jakie są objawy łysienia plackowatego u dzieci?

Łysienie plackowate u dzieci zwykle objawia się w formie ognisk wyłysienia na skórze głowy. Symptomy mogą jednak dotyczyć każdego rejonu skóry, jaką pokrywają włosy. Czasem dodatkowo na obszarze dotkniętym chorobą, występuje rumień. Charakterystycznym objawem jest również pojawienie się owalnych lub okrągłych ognisk z połamanymi włosami, lub uzupełnienie wypadającymi włosami. Zmiany zwykle zlokalizowane są w okolicy potylicy i skroni.

Warto zauważyć, że łysienie plackowate u dzieci nie wpływa bezpośrednio na ogólny stan zdrowia, ale może poważnie oddziaływać na ich psychikę. Do najpopularniejszych rodzajów tej choroby, która występuje u małych Pacjentów, można zaliczyć m.in.:

• Łysienie plackowate, podczas którego powstają pojedyncze lub mnogie ogniska o owalnym/ okrągłym kształcie.
• Łysienie wężykowate, będące odmianą łysienia plackowatego. Obejmuje włosy na obwodzie głowy. Przy znacznym postępie choroby może dochodzić nawet do pozostawienia pojedynczych kępków włosów na wierzchu głowy.
• Łysienie plackowate całkowite, które jest odmianą łysienia plackowatego i przebiega z całkowitą utratą owłosienia w obszarze skóry głowy (również rzęs i brwi).
• Łysienie plackowate uogólnione, stanowiące najcięższą formę łysienia plackowatego. Przebiega z całkowitą utratą owłosienia na skórze głowy i innych okolic ciała.

Na czym polega leczenie łysienia plackowatego u dzieci?

Proces ten jest uzależniony od wielu czynników powodujących chorobę. Stosuje się różnego rodzaju preparaty i zabiegi na skórę, których zadaniem jest zwiększenie przepływu krwi w danym obszarze. Do grupy zabiegów wspomagających leczenie zalicza się m.in.:

• Mezoterapię igłową,
• Mezoterapię osoczem bogatopłytkowym,
• Fototerapię,
• Fale radiowe,
• Ultradźwięki.

Każda z tych technik ma na celu zaindukowanie odrostu włosów. Skuteczne w leczeniu okazują się także porady psychologiczne, grupy wsparcia, współpraca z psychoterapeutą w redukcji stresu oraz negatywnych emocji. W przypadku porad psychologicznych jest to propozycja głównie dla starszych dzieci o zakłóconych kontaktach społecznych i ze skoncentrowaną uwagą na utracie włosów. Gdy wykryje się czynnik stresujący, można zaproponować jakieś rozwiązanie – np. zmianę szkoły, nauczyciela danego przedmiotu czy przejście na tryb indywidualnego nauczania.

Biorąc udział w spotkaniach grupy wsparcia, dziecko może przyzwyczaić się do utraty włosów i zaakceptować ją. Całkowite zredukowanie schorzenia jest praktycznie możliwe u najmłodszych z łysieniem całkowitym i uogólnionym.

Sam proces terapii jest bardzo podobny do tej, jaką stosuje się u osób dorosłych. Istnieją tylko pewne ograniczenia spowodowane niedojrzałością skóry, układu immunologicznego czy brakiem wsparcia pomiędzy dzieckiem a lekarzem.

Terapie lecznicze indukują odrost włosów w łysieniu plackowatym. W naszej Klinice stosujemy w tym celu np. miejscowo drażniące środki, aby wykonać przekrwienie skóry. Wieczorem z kolei małemu Pacjentowi aplikowane są maści z cygnoliną na maśle kakaowym lub oleju kokosowym. Zalecamy także inhibitory kalcyneuryny, penicylinę prokainową (powyżej 2. r.ż.).

Poza leczeniem farmakologicznym, w terapii łysienia plackowatego u dzieci stosuje się również metody naturalnej medycyny, np.:

• Akupunkturę,
• Masaże skóry głowy,
• Aromaterapię,
• Leki homeopatyczne,
• Olejki z wiesiołka,
• Zioła (krwawnik, pokrzywa, skrzyp polny),
• Smarowanie skóry głowy wyciągiem z aloesu,
• Uroterapię.

Należy jednak pamiętać, że wszelkiego rodzaju domowe sposoby na walkę z łysieniem plackowatym u dziecka tylko wspomagają terapię. Podstawę leczenia powinna stanowić kompleksowa opieka dermatologa oraz konwencjonalna terapia.

W przypadku zauważenia jakichkolwiek niepokojących objawów, mogących świadczyć o pojawieniu się łysienia plackowatego u dziecka, należy jak najszybciej zgłosić się do trychologa. Specjalista ustali przyczynę problemu, wykluczy niebezpieczne schorzenia i przeciwwskazania do leczenia, a także dobierze odpowiedni sposób terapii. Tylko wtedy można mieć pewność, że przebiegnie bezpiecznie i efektywnie dla malca.

Jak wyleczyć łysienie plackowate?

Istnieje kilka skutecznych metod walki z łysieniem plackowatym. Miejscowo stosuje się glikokortykosteroidy, minoksydyl, ditranol, inhibitory kalcyneuryny, difenylocyklopropenon (DPCP), ester dwubutylowy kwasu skwarowego (SADBE) oraz dinitrochlorobenzen (DNCB). W niektórych przypadkach rekomendowaną metodą jest ostrzykiwanie zmienionych chorobowo miejsc roztworem triamcynolonu.

Fotochemioterapia wykonywana 3 razy w tygodniu (UV). Wyróżnia ją duża skuteczność i małe skutki uboczne. Pobudza ona wzrost mieszków włosowych. Stosuje się także leczenie preparatami światłouczulającymi, czyli psoralenami, a następnie naświetla się problematyczne miejsca światłem UV. Podaje się metoksalen w dawce 0,5 mg/kg masy ciała. Metoda ta spowodować może skutki uboczne w postaci nudności, złego samopoczucia i bólu głowy.

Kolejną polecaną metodą jest immunoterapia DPCP i DNCB. Polega ona na wywołaniu uczulenia na skórze poprzez nałożenie 2-proc. DPCP lub DNCB. Po upływie dwóch tygodni zaczyna się od 0,0001 procent stężenia. Terapia powinna być prowadzona tylko w specjalistycznych ośrodkach. Ocena efektywności metody – przeprowadzana jest po około 3 miesiącach.

Leczenie łysienia plackowatego powinno prowadzić się pod okiem doświadczonego specjalisty. Lekarz nie tylko szybko zdiagnozuje problem, ale także może zbadać jego przyczyny i zaplanować leczenie.

Leczenie łysienia plackowatego

Najczęściej stosuje się różnego rodzaju leki w postaci kremów i maści. Leczenie łysienia plackowatego mogą wspomóc także zabiegi, takie jak:

• Mezoterapia skóry głowy – zabiegi polegają na podskórnym podaniu odpowiednich mieszanek odżywczych. Podawane jest zazwyczaj osocze bogatopłytkowe na włosy (PRP), które wcześniej pobierane jest od pacjenta, odwirowane i podawane bezpośrednio w skórę głowy.
• Terapia UVA/UVB/PUVA/ lampa LED/ laser EXAIMEROWY – są to zabiegi polegające na działaniu na skórę głowy światła. Zabiegi są bezinwazyjne i bezbolesne.
• Kriomasaż Cryo-S – podaje się podtlenek azotu, który powoduje ochłodzenie tkanek i pobudza odnowę włosów.
• Dr CYJ Hair Filler – zabieg polega na podaniu odpowiednio dobranej mieszanki siedmiu peptydów i kwasu hialuronowego.
• Karboksyterapia skóry głowy – to śródskórne podane dwutlenku węgla. Efektem zabiegu jest rozszerzenie naczynek krwionośnych i powstanie nowych.
• Dermorellery
• Substancje drażniące, stosowane miejscowo – DCP, cygnolina, dziegcie

Zabiegi dobierane są do każdego przypadku indywidualnie. Specjalista oceniając stan owłosienia, pomoże wybrać najbardziej odpowiednią metodę leczenia. Istotne jest, aby wykonując zabiegi poddać się całej serii, ponieważ tylko pełna częstotliwość przyniesie oczekiwane efekty.