Łojotokowe zapalenie skóry głowy – przyczyny, leczenie ŁZS

Łojotokowe zapalenie skóry głowy to choroba, która należy do przewlekłych i nawrotowych. Obszar skóry zajęty chorobą wygląda bardzo nieestetycznie i może stać się przyczyną złego samopoczucia i obniżenia samooceny. Problem ten najczęściej dotyka młodzież w wieku dojrzewania, jednakże występuje też u dorosłych i niemowląt.

Łojotokowe zapalenie skóry głowy – charakterystyka

Łojotokowe zapalenie skóry głowy (wyprysk łojotokowy) objawia się łuszczącą skórą we włosach. Objawy łojotokowego zapalenia skóry głowy mogą wystąpić również na twarzy i innych partiach ciała. Istotą choroby jest stan zapalny, który przyczynia się do nadmiernego złuszczania się naskórka. Choroba szczególnie dotyka młodych mężczyzn, ale zachorować mogą na nią także kobiety oraz pacjenci praktycznie w każdym wieku. Główny objaw to łuszczący się rumień i czasem towarzyszący mu świąd. Nasilenie choroby jest różne i zależy od konkretnego przypadku.

Przyczyny łojotokowego zapalenia skóry głowy

Jedną z głównych przyczyn łojotokowego zapalenia skóry głowy jest wzmożona aktywność gruczołów łojowych oraz niepoprawny skład łoju. Obserwuje się również, że pacjenci posiadający osłabiony układ odpornościowy są bardziej narażeni na chorobę. Szczególnie narażone są osoby chore na cukrzycę, AIDS, zapalenie wątroby typu C, zespół Downa i inne schorzenia obniżające odporność. Zwiększona podatność występuje także u osób chorych na padaczkę, porażenie nerwu twarzowego i depresję.

Czynnikami wzmagającymi chorobę jest też niewłaściwa pielęgnacja skóry, przewlekły stres, nadużywanie alkoholu, zaburzenia odżywiania, podrażnienie wywołane przez środki chemiczne w kosmetykach, częste opalanie i długie naświetlanie skóry np. w solarium. Łupież jest jedną z form łojotokowego zapalenia skóry -jest to jednak postać najłagodniejsza. Występowanie łupieżu łączone jest z występowaniem na skórze drożdżaków. Wielu lekarzy podaje, że drożdżaki odgrywają dużą rolę w powstaniu łojotokowego zapalenia skóry. Im więcej drobnoustrojów, tym bardziej nawrotowy charakter ma choroba i trudniej się ją leczy.

Jak objawia się ŁZS?

Pierwszy etap choroby to nadmierna produkcja łoju na skórze głowy. Skóra staje się błyszcząca i sprawia wrażenie nieumytej. W okolicach większego skupienia gruczołów łojowych pojawiać się mogą plamy rumieniowe, którym towarzyszy złuszczanie. Złuszczający się naskórek charakteryzuje żółtawy kolor, który wynika z obecności nadmiaru łoju. W niektórych przypadkach dochodzi do tworzenia strupów. Choroba nasila się jesienią i zimą, czyli wtedy kiedy skóra ma niewielki dostęp do promieni słonecznych. Zmiany chorobowe na początku pojawiają się w obrębie owłosionej skóry głowy, a następnie rozprzestrzeniają się na skórę nieowłosioną i obejmują twarz.

Niektórzy pacjenci posiadają problemy skórne wzdłuż kręgosłupa lub w okolicy mostkowej. Zaawansowane stadium łojotokowego zapalenia skóry głowy może charakteryzować wystąpienie rozpadlin, które będą efektem częstego świądu skóry. W przypadku nasilonego stanu zapalnego zdarzają się czerwone zmiany wysiękowe, zwłaszcza w miejscach o utrudnionym dostępie świeżego powietrza. Obszary najczęściej atakowane przez chorobę to te części ciała, które posiadają liczne gruczoły łojowe. Na twarzy są to okolice brwi, zagłębienie brody, fałdy nosowo-policzkowe, środek czoła, górna warga, a czasem nawet policzki.

Łojotokowe zapalenie skóry głowy u niemowląt

Choroba ta u niemowląt nazywana jest ciemieniuchą. Na główce dziecka pojawiają się wówczas łuszczące się i tłuste plamy, którym mogą towarzyszyć strupy. Łuski mają brązowawy lub żółty kolor i z biegiem czasu zaczynają odrywać się od powierzchni skóry. Ciemieniucha w większości przypadków jest nieszkodliwa i mija w ciągu kilku miesięcy. U niemowląt choroba może występować także na innych obszarach ciała i w miejscach stosowania pieluch.

W większości przypadków ciemieniucha nie powoduje innych dolegliwości niż delikatne swędzenie. Żaden lek nie pozwala w pełni wyleczyć łojotokowego zapalenia skóry, jednak podjęcie leczenia pozwoli ograniczyć rozwój choroby. Dobrze dobrane leczenie pozwoli na pozbycie się łusek z powierzchni skóry, a także ograniczy swędzenie i infekcje. W większości przypadków choroba nie wymaga leczenia, jednak każdy przypadek warto skonsultować z lekarzem, który może zalecić nałożenie odpowiedniego leku. Ciemieniucha występuje zazwyczaj w okresie od 6. do 12. miesiąca życia dziecka. Przypadki łojotokowego zapalenia skóry u niemowląt są jednak bardzo rzadkie.

Łojotokowe zapalenie skóry głowy w okresie dojrzewania i dorosłym wieku

Przed wejściem w okres dojrzewania choroba występuje bardzo rzadko. Okres dojrzewania charakteryzuje burza hormonów i wzrost aktywności gruczołów łojowych. Sebum produkowane jest w dużych ilościach, co doprowadza do świecenia się skóry oraz infekcji. Skóra zaczyna intensywnie reagować na podrażnienia i dochodzi do złuszczania naskórka. W okresie dojrzewania zmienia się także skład sebum i wzrasta w nim poziom trójglicerydów.

Wraz z upływem czasu problemy z łojotokowym zapaleniem skóry są rzadsze. Spowodowane jest to obecnością męskiego hormonu testosteronu. Choroba ta w niektórych przypadkach może dotyczyć nawet osób po 50. roku życia. Wszystko zależne jest jednak od konkretnego pacjenta, historii jego choroby i stosowanego wcześniej leczenia.

Leczenie łojotokowego zapalenia skóry głowy

W przypadku zauważenia zmian skórnych na głowie konieczna jest konsultacja z lekarzem dermatologiem, który będzie mógł dokonać rozpoznania łojotokowego zapalenia skóry głowy. Zazwyczaj nie ma konieczności wykonywania dodatkowych badań w celu potwierdzenia choroby. Obejrzenie zmian skórnych i poznanie ich charakteru pozwoli postawić diagnozę i dobrać odpowiednie leczenie. W niektórych przypadkach zleca się pobranie krwi i wykonanie badania histopatologicznego. Leczenie łojotokowego zapalenia skóry głowy stanowi duże wyzwanie dla lekarza i zależne jest od kilku czynników, między innymi wieku pacjenta oraz nasilenia.

Lekarze w większości przypadków stosują leczenie miejscowe, które polega na stosowaniu miejscowo kremów ze składnikami przeciwgrzybiczymi i przeciwzapalnymi. Początek kuracji to zazwyczaj zastosowanie preparatu, który pozwoli złuszczyć naskórek. Do włosów i skóry głowy zaleca się stosować łagodne szampony lecznicze do codziennej pielęgnacji. Posiadają one łagodne składniki myjące i substancje zapobiegające grzybicy. W niektórych przypadkach stosuje się dodatkowo leki doustne.

Opcja ta dotyczy pacjentów, którzy posiadają bardzo nasilone zmiany skórne i nie reagują na dotychczasowe leczenie. Preparatami doustnymi leczy się tylko osoby dorosłe, których choroba wykazuje nawrotowy charakter. Stosuje się w tym celu antybiotyki, retinoidy i steroidy. Leczenie sprawia wiele trudności i trwa czasem wiele lat. Warto się jednak na nie zdecydować, aby ograniczyć rozwój choroby.

Zapobieganie ŁZS i domowe sposoby

Po zakończonym leczeniu trzeba otoczyć skórę specjalną uwagą i troską. Zaleca się zapobiegawczo stosować szampony cyklopiroksolaminą lub ketokonazolem raz w miesiącu przez okres około pół roku. W przypadku innych partii ciała zalecane są peelingi o działaniu złuszczającym i przeciwłojotokowym, zawierające kwas salicylowy i kwas migdałowy. Pomocne mogą okazać się także kremy z dodatkiem składników przeciwgrzybiczych. Należy unikać stosowania mydła, które będzie wysuszało i podrażniało skórę. Czynnikami nasilającymi chorobę są także stres, zmęczenie i używki, których należy unikać.

Do twarzy zaleca się używać specjalistyczne kosmetyki, które zawierają składniki lecznicze. Domowe sposoby zapobiegania chorobie to także odpowiednio zbilansowana, zdrowa dieta. W miejsca dotknięte świądem można wmasowywać olejki eteryczne, np. eukaliptusowy, miętowy, rumiankowy, lawendowy lub olej migdałowy. W gabinetach kosmetycznych można skorzystać z różnorodnych kuracji, natomiast ich rodzaj i częstotliwość powinny być konsultowane z dermatologiem. Gabinety kosmetyczne stosują maski mineralne bogate w cynk, siarkę, miedź, serycyt, wapń, kwarc czy krzem. Oferowane są też zabiegi przeznaczone dla skóry łojotokowej, np. kawitacja lub jonoforezy. Pamiętać jednak należy, że podstawa to odpowiednio dobrana codzienna pielęgnacja.