Łysienie anagenowe. Jak je rozpoznać i leczyć?

Wypadanie włosów może mieć różne przyczyny, a jego charakter zależy m.in. od fazy cyklu wzrostu włosa, w której dochodzi do zaburzeń. Dwa najczęściej diagnozowane typy to łysienie anagenowe i telogenowe. Choć dla pacjenta oba oznaczają utratę włosów, ich mechanizmy i leczenie różnią się zasadniczo. W poniższym wpisie wyjaśniamy, czym dokładnie jest łysienie anagenowe, jak je odróżnić od telogenowego i co można zrobić, by je leczyć.

Czym jest łysienie anagenowe?

Łysienie anagenowe to gwałtowna utrata włosów znajdujących się w fazie wzrostu (anagenu). W praktyce oznacza to, że mieszki włosowe, które powinny intensywnie produkować włosy, zostają nagle uszkodzone. W efekcie włosy wypadają bardzo szybko – często w ciągu kilku dni od działania czynnika szkodliwego. Typowym objawem są miękkie, nierozdwojone, cienkie włosy, które łatwo wypadają garściami, bez wcześniejszego przerzedzania.

Łysienie telogenowe – najczęstsza forma wypadania włosów

W przeciwieństwie do łysienia anagenowego, łysienie telogenowe wiąże się z przejściem włosów z fazy wzrostu do fazy spoczynkowej (telogenu). Włosy przestają rosnąć, po czym wypadają w ciągu 2–3 miesięcy. Proces ten jest wolniejszy, mniej dramatyczny i często związany z silnym stresem, zmianą hormonalną, niedoborem żelaza, zaburzeniami odżywiania lub ciążą. Włosy wypadają równomiernie, ale nie są widocznie uszkodzone.

Czytaj dalej: Łysienie telogenowe – przyczyny, objawy, leczenie

Porównanie łysienia anagenowego i telogenowego – tabela

Jakie są przyczyny łysienia anagenowego?

Przyczyny łysienia anagenowego są związane z nagłym, silnym uszkodzeniem mieszków włosowych w fazie aktywnego wzrostu. To oznacza, że organizm doświadcza szoku biologicznego lub chemicznego, który zaburza intensywny proces produkcji włosa i powoduje jego przedwczesne wypadanie. Jedną z najczęstszych przyczyn tego typu łysienia jest chemioterapia – stosowane w niej leki cytotoksyczne działają nie tylko na komórki nowotworowe, ale też na szybko dzielące się komórki mieszków włosowych, co prowadzi do gwałtownej utraty włosów na całej powierzchni skóry głowy, a często również na brwiach, rzęsach i ciele.

Podobny efekt mogą wywołać również inne toksyczne substancje, jak metale ciężkie – na przykład tal lub arsen – które wnikają do organizmu i zakłócają procesy metaboliczne w cebulkach włosów. Łysienie anagenowe może także pojawić się w wyniku ostrego zatrucia, silnego zakażenia ogólnoustrojowego, napromieniowania, a nawet po kontakcie z agresywnymi środkami chemicznymi stosowanymi np. w przemyśle.

Nie bez znaczenia są też czynniki autoimmunologiczne – w niektórych przypadkach układ odpornościowy zaczyna atakować własne mieszki włosowe, traktując je jak zagrożenie, co może skutkować ich uszkodzeniem właśnie w fazie anagenu. Utrata włosów może również wystąpić przy stosowaniu niektórych leków immunosupresyjnych, przeciwwirusowych, a także w przebiegu chorób ogólnoustrojowych, które obniżają zdolność organizmu do regeneracji i utrzymania prawidłowej struktury włosów.

W odróżnieniu od łysienia telogenowego, gdzie główną rolę odgrywają zaburzenia hormonalne, stres czy niedobory pokarmowe, w łysieniu anagenowym dochodzi do bezpośredniego, fizycznego lub biochemicznego uszkodzenia struktur odpowiedzialnych za wzrost włosa. Właśnie dlatego jego przebieg jest zazwyczaj nagły, intensywny i trudny do przewidzenia bez dokładnego poznania historii pacjenta i czynników, na które był narażony.

Jak diagnozować łysienie anagenowe?

Diagnozowanie łysienia anagenowego wymaga dokładnej oceny klinicznej i wnikliwego wywiadu lekarskiego, ponieważ ważne jest ustalenie momentu oraz rodzaju czynnika, który doprowadził do gwałtownej utraty włosów. Lekarz zaczyna od rozmowy z pacjentem, pytając o niedawne leczenie onkologiczne, przebyte infekcje, stosowane leki, kontakt z substancjami toksycznymi, a także o występujące choroby przewlekłe lub autoimmunologiczne. Często już na tym etapie można podejrzewać łysienie anagenowe, szczególnie jeśli pacjent zauważył szybkie, niemal natychmiastowe wypadanie włosów po rozpoczęciu terapii lub po wystąpieniu ciężkiego obciążenia organizmu.

Kolejnym krokiem jest badanie fizykalne i trichologiczne. Lekarz wykonuje tzw. test pociągania włosów (hair pull test), który polega na delikatnym pociągnięciu niewielkiej grupy włosów – jeśli wypadnie ich znaczna liczba, może to wskazywać na aktywny proces chorobowy. W przypadku łysienia anagenowego wypadające włosy mają charakterystyczny wygląd: są długie, pozbawione cebulek z osłonką, z wyraźnie zdeformowanym końcem, co różni je od włosów telogenowych.

Bardzo przydatna jest również trichoskopia, czyli cyfrowa analiza skóry głowy i mieszków włosowych przy użyciu dermatoskopu. W obrazie łysienia anagenowego widać rozrzedzenie włosów, brak oznak miniaturyzacji typowej dla łysienia androgenowego oraz obecność krótkich, zdeformowanych lub złamanych włosów anagenowych. Pomocna może być też mikroskopowa ocena wyrwanych włosów (tzw. trichogram), która pokazuje proporcję włosów w poszczególnych fazach wzrostu – w przypadku łysienia anagenowego większość z nich znajduje się w fazie anagenu, ale są uszkodzone.

Czy łysienie anagenowe jest odwracalne?

Tak, łysienie anagenowe jest najczęściej odwracalne, ponieważ nie dochodzi w nim do trwałego uszkodzenia mieszków włosowych, a jedynie do ich czasowego zahamowania. Po ustąpieniu czynnika wywołującego – np. zakończeniu chemioterapii, usunięciu toksyn czy wyleczeniu infekcji – włosy zazwyczaj zaczynają odrastać samoistnie w ciągu kilku tygodni do kilku miesięcy. W niektórych przypadkach wymagane jest wsparcie regeneracji za pomocą terapii trychologicznych lub farmakologicznych.

„W większości przypadków łysienie anagenowe nie prowadzi do trwałych uszkodzeń mieszków włosowych. Kluczowe jest jednak szybkie rozpoznanie przyczyny i wsparcie regeneracji – zarówno od wewnątrz, jak i zewnętrznie.”
— lek. Piotr Turkowski, specjalista przeszczepów włosów

W klinice Piotra Turkowskiego oferujemy pełną diagnostykę trychologiczną oraz indywidualnie dobrane terapie wspomagające leczenie łysienia anagenowego. Zapraszamy na konsultację, podczas której omówimy najlepszy plan działania dla Twoich włosów.