Łysienie to nieco wstydliwa przypadłość, która potrafi wywołać kompleksy zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Z łysieniem szczególnie trudno pogodzić się osobom młodym, ale na szczęście samo stwierdzenie nadmiernego wypadania nie musi oznaczać, że już nigdy nie odzyskamy owłosienia. Dziś łysienie, czyli nadmierna utarta włosów, jest traktowane jak każda inna choroba, w której można zastosować skuteczne metody leczenia.
Przyczyny łysienia
W przypadku łysienia, jak przy każdej innej chorobie, na początku należy postawić właściwą diagnozę. Przede wszystkim warto mieć na uwadze, że każdemu z nas codziennie wypada określona liczba włosów i jest to normalne. Zdrowy człowiek traci ich dziennie nawet do 100. Jeżeli jednak widzimy wyraźnie, że wypada nam większa ich liczba, mamy do czynienia z łysieniem.
Przyczyny takiego stanu mogą być różne, może mieć to podłoże genetyczne, wynikać ze zmian hormonalnych, towarzyszyć innym chorobom lub być następstwem przyjmowania niektórych leków. Wypadanie włosów może być również reakcją na stres, pojawić się podczas odchudzania lub u kobiet po porodzie. Znalezienie przyczyny może się okazać kluczowe w leczeniu łysienia.
Rodzaje łysienia
Wyróżniamy 2 typy łysienia:
Łysienie bliznowaciejące – w którym dochodzi do trwałego zniszczenia mieszków włosowych na skutek ich zastąpienia przez tkankę łączną włóknistą i zeszkliwiały kolagen. Utrata włosów jest nieodwracalna. W przypadku łysienia bliznowaciejącego nie można wskazać wyłącznie jednej grupy przyczyn. Takich czynników może być bardzo wiele. Łysienie bliznowaciejące może powstawać w przebiegu wielu chorób:
- genetycznych: rybia łuska, epidermiolysis bullosa, chondrodysplasia punctata, incontinentia pigmenti,
- nowotworowych: guzy przerzutowe, podstawnokomórkowe, przydatków, rak kolczystokomórkowy, naczyniaki, naciek limfocytowy, chłoniaki,
- infekcje skóry: czyrak, czyrak mnogi, trąd, kiła trzeciorzędowa, toczeń rumieniowaty, perifolliculitisabscendens et suffodiens, półpasiec, głębokie zakażenie dermatofitami,
- uszkodzenia spowodowane czynnikami fizycznymi; promieniowanie jonizujące, urazy termiczne, uszkodzenia mechaniczne, uszkodzenia chemiczne,
- inne schorzenia; skrobiawica, pemfigoid bliznowaciejący, pustulosis eosinofphilica, liszaj twardzinowy, liszaj zanikowy.
W wielu przypadkach nie udaje się ustalić przyczyny wypadania włosów. Mówimy wówczas o rzekomo- plackowatym łysieniu. Rozpoznanie tego typu łysienia powinno być ustalone po wykluczeniu wszelkich innych możliwych przyczyn łysienia bliznowaciejącego.
Łysienie niebliznowaciejące – nazywane jest inaczej łysieniem pierwotnym. Jest wywoływane czynnikami niezwiązanymi z bliznowaceniem skóry. Do jego podstawowych odmian należą:
Łysienie androgenowe
Łysienie androgenowe to rodzaj łysienia, które występuje u mężczyzn i jest spowodowane czynnikami hormonalnymi. Jest to najczęstsza przyczyna łysienia u mężczyzn. Polega na stopniowym przerzedzaniu się i wypadaniu włosów na skroniach, czole i wierzchołku głowy.
Włosy ulegają miniaturyzacji, co oznacza, że stają się coraz cieńsze i krótsze. Proces ten jest spowodowany działaniem dihydrotestosteronu (DHT) na receptory włosowe. DHT jest produktem przemiany testosteronu, który powoduje zanik mieszków włosowych.
Łysienie androgenowe może mieć charakter genetyczny i często dziedziczy się po ojcu lub dziadku. Chociaż łysienie androgenowe uważane jest za typowo męską dolegliwość, może także wystąpić u kobiet, zwłaszcza po menopauzie.
Łysienie plackowate
Łysienie plackowate to rodzaj choroby skóry głowy, która prowadzi do utraty włosów w określonych obszarach, tworząc łysiny w kształcie okrągłych plam. Choroba ta jest uważana za chorobę autoimmunologiczną, co oznacza, że układ odpornościowy atakuje i niszczy własne cebulki włosowe. Łysienie plackowate może mieć różne przyczyny, w tym genetyczne, hormonalne i stresowe. Często jest trudne do wyleczenia, ale niektóre leki i terapie mogą pomóc zatrzymać lub opóźnić proces utraty włosów.
Łysienie telogenowe
Łysienie telogenowe to rodzaj łysienia, który występuje, gdy włosy wchodzą w fazę spoczynku (telogenu) zamiast w fazę wzrostu (anagenu). Jest to łysienie czasowe, które może być spowodowane przez różne czynniki, takie jak stres, choroby, zmiany hormonalne, niedobory żywieniowe, leki itp.
W przypadku łysienia telogenowego, większa liczba włosów niż zwykle przechodzi w fazę spoczynku i wypadają po 2-3 miesiącach. Objawy łysienia telogenowego obejmują stopniowy, ale znaczny ubytek włosów z różnych części głowy, a także wydłużenie fazy telogenu włosów. Po okresie czasu, w którym wywołujące łysienie czynniki zostaną wyeliminowane, włosy powinny powrócić do swojego normalnego cyklu wzrostu, a problemy z łysieniem powinny ustąpić.
Łysienie anagenowe
Łysienie anagenowe to rodzaj utraty włosów, który występuje w fazie anagenowej cyklu życia włosa. Jest to najmniej powszechny rodzaj łysienia i może być spowodowany przez czynniki takie jak promieniowanie, chemioterapia, zatrucia, choroby autoimmunologiczne lub dziedziczne wady rozwojowe mieszków włosowych. W łysieniu anagenowym włosy zwykle zaczynają wypadać w ciągu kilku dni lub tygodni od wystąpienia czynnika wywołującego.
Łysienie łojotokowe
Łysienie łojotokowe to rodzaj łysienia, który występuje w wyniku nadprodukcji łoju i stanu zapalnego skóry głowy. Choroba ta jest spowodowana reakcją skóry na obecność grzybów, bakterii lub wirusów, co prowadzi do zapalenia mieszków włosowych i powoduje wypadanie włosów.
Diagnostyka łysienia
Łysienie jest schorzeniem, które coraz częściej dotyka młodych ludzi. Może być przyczyną zaburzeń emocjonalnych, samoakceptacji oraz nieprawidłowości i utrudnień w kontaktach i relacjach z innymi ludźmi. Bardzo ważne jest przeprowadzenie dokładnej diagnostyki, mającej na celu rozpoznanie rodzaju łysienia, odkrycie czynnika, który je wywołuje oraz wybór najodpowiedniejszej metody leczenia.
Choroby związane z utratą włosów mogą mieć bardzo zróżnicowane przyczyny oraz podłoża. Diagnostyka w celu postawienia właściwego rozpoznania przyczyny wypadających włosów wymaga poszerzenia zakresu przeprowadzonych badań.
Proces diagnostyki – warto poprzedzić poinformowaniem pacjenta o sugerowanych zaleceniach. Pacjent nie powinien stylizować, farbować, ani obcinać włosów przez okres około 3 tygodni przed terminem badań. Najlepiej, żeby włosy nie były myte przez pacjenta – na co najmniej 72 godziny przed dniem wykonywanych badań diagnostycznych.
Badania dodatkowe obejmują:
Test pociągania – pull test
Test polega na chwyceniu palcami około 40-60 sztuk włosów na głowie pacjenta i pociągnięciu ich w kierunku zgodnym z ich wzrostem. Badanie musi być wykonane w 4 miejscach skóry głowy: okolicy czołowej, potylicznej oraz obu skroniach. Wynik testu uznajemy za dodatni, jeżeli w dowolnej lokalizacji zostają minimum 4 włosy lub ponad 15 włosów z 4 okolic.
Badanie jest bardzo proste, jednak cechuje się niską wartością diagnostyczną. Ciężko o wartościową standaryzację tego badania, ponieważ w dużej mierze zależy ono np. od siły pociągnięcia włosów przez lekarza. Niniejsze badanie odpowiada jedynie na pytanie, czy mamy faktycznie problem wypadających włosów, czy też nie.
Trichogram
Trichogram jest badaniem diagnostycznym, mającym na celu ustalenie przyczyn łysienia. Polega na obejrzeniu pod mikroskopem pobranych cebulek włosowych, analizie ich budowy oraz liczby włosów, będących na poszczególnych etapach wzrostu. Jest to badanie półinwazyjne i polega na wyrwaniu około 50-100 włosów oraz ocenie pod mikroskopem ich korzeni.
Kryteriami kwalifikacji włosa do danego typu, ze względu na fazę jego rozwoju, są:
- obecność pochewki,
- strefy keratynizacji,
- wygląd opuszki włosa,
- obecność resztek kolumny keratynizacji,
- występowanie zaburzeń powyższych struktur,
Wynik badania może być uzupełniony o ocenę struktury łodygi włosa – w celu wykrycia jego zmian strukturalnych, co ma szczególne znaczenie we wrodzonych chorobach włosa, takich jak np. włosy paciorkowate, czy włosy bambusowe.
Według zaleceń Blume – Peytavi – Orfanosa – włosy u osób z łysieniem rozlanym, pobiera się specjalnymi szczypczykami z okolicy czołowej (około 2-4 cm za przednią linią włosów) i z okolicy potylicznej (około 2 cm od linii pośrodkowej głowy). W przypadku łysienia ograniczonego – pobiera się z je okolicy łysienia oraz po przeciwległej stronie.
Ocena wykonywana jest pod mikroskopem świetlnym. Wynik jest przedstawiany w skali procentowej – jako udział poszczególnych typów włosów w stosunku do totalnej ilości włosów.
Trichoskopia
to nowoczesna metoda diagnostyczna pozwalająca na dokładne badanie skóry głowy i włosów. Polega ona na zastosowaniu specjalnego mikroskopu, który umożliwia powiększenie badanej powierzchni nawet do kilkudziesięciu razy. Dzięki temu lekarz może dokładnie zbadać strukturę włosa oraz skóry głowy, ocenić jej stan i zidentyfikować ewentualne choroby. Trichoskopia jest przydatna w diagnostyce łysienia, łojotokowego zapalenia skóry, trądziku różowatego, a także w ocenie skuteczności leczenia chorób skóry i włosów. Jest to bezbolesna i nieinwazyjna metoda diagnostyczna, która umożliwia szybką i precyzyjną diagnozę.
Fototrichogram, trichoscan
Jest to badanie nieinwazyjnej alternatywy do klasycznego trichogramu.
Metoda fototrichogramu – pozwala na ocenę stanu łysienia i określenie konkretnego rodzaju patologii. Metoda ta służy do pomiaru dynamiki wzrostu włosów oraz wykorzystuje powtarzanie fotografii ogniska chorobowego.
Badanie polega na wygoleniu włosów na powierzchni około 1cm2 – na wysokości 1mm oraz wykonaniu zdjęcia. Następnie należy zrobić kolejne zdjęcie – po czasie około 48h lub po 5-7 dniach. Fotografie umożliwią ocenę średnicy i gęstości włosów, ich ilości oraz szybkości wzrostu. Kolejnym etapem badania jest analiza mikroskopowa obciętych trzonów włosów. Ocenie podlega średnica włosa oraz występujące na nich zwyrodnienia np.: skręcenia, zgrubienia, czy przewężenia. Badanie nie daje nam jednak informacji na temat korzeni włosa.
Dermatoskopia to prosta metoda umożliwiająca ocenę struktur na poziomie naskórka, przy użyciu specjalnego sprzętu – nazywanego dermatoskopem. Badanie dermatoskopem jest bezbolesne i trwa zaledwie kilka minut. Może pomóc w wykryciu wielu nieprawidłowości we wczesnych stadiach rozwoju. Umożliwia to szybką reakcję i zastosowanie skutecznych kuracji prowadzących do pełnego wyleczenia.
Metody terapii łysienia
Na rynku dostępne są różne preparaty do stosowania wewnętrznego, zwykle hormonalne, pomocne w leczeniu łysienia. Potrafią one zahamować proces wypadania włosów, a niektóre nawet powodują ich odrastanie. Należy jednak przyjmować je stale, bez przerwy i najlepiej robić to po konsultacji z lekarzem. Łysienie można leczyć również od zewnątrz, stosując specjalne szampony, odżywki czy ampułki, które wciera się miejscowo w skórę głowy.
Do wyboru mamy też kilka bardziej inwazyjnych i kosztowniejszych metod, które jednak czasem okazują się skuteczniejsze niż przyjmowanie lekarstw. Mowa tu o terapii laserowej, przeszczepie włosów lub wszczepieniu implantów. Każda z metod leczenia łysienia ma swoje plusy i minusy, ale najważniejsze jest to, że dają one nadzieję na zahamowanie procesu wypadania włosów, odzyskanie przynajmniej częściowo dawnej bujnej fryzury, a wraz z tym na polepszenie samopoczucia.
