Zapalenie mieszków włosowych – przyczyny, objawy, leczenie

Zapalenie mieszków włosowych jest infekcją bakteryjną, która szybko może się rozprzestrzeniać. Jest to przypadłość uciążliwa, a nieleczona może prowadzić do poważnych dolegliwości oraz chorób. Z tego względu warto wiedzieć, co jest przyczyną zapalenia oraz jak się ono objawia, aby w odpowiednim momencie rozpocząć leczenie. Jak zatem rozpoznać objawy stanu zapalnego na głowie?

Czym dokładnie jest zapalenie mieszków włosowych?

Mieszki włosowe odpowiedzialne są za wzrost włosów. To właśnie z ich kanałów wyrastają włosy na skórze głowy oraz ciele. W obszarze mieszka włosowego znajdują się gruczoły łojowe, które produkują łój chroniący skórę przed szkodliwymi substancjami i ich wniknięciem w głąb skóry. Jeśli ujście mieszka zostanie uszkodzone przez nieodpowiednie kosmetyki lub tarcie, ochrona w postaci płaszczu lipidowego zostaje zachwiana i szkodliwe substancje przedostają się miedzy innymi do mieszków włosowych powodując stan zapalny oraz infekcję.

Czytaj więcej: Budowa włosa – skład chemiczny, gdzie powstaje włos?

Najczęściej to bakterie gronkowca wywołują uporczywy stan zapalny, który może przekształcić się w figówkę. W większości przypadków występuje zapalenie mieszków włosowych na głowie, skórze brody, nóg oraz pod pachami.

Jakie przyczyny ma zapalenie mieszków włosowych

Zapalenie mieszków włosowych najczęściej jest wynikiem infekcji bakteryjnej, zwykle wywołanej przez Staphylococcus aureus. Bakterie te mogą wnikać do mieszków włosowych przez uszkodzenia skóry, np. przez skaleczenia, zadrapania czy otarcia. Grzyby, np. Malassezia, także powodują zapalenie okołomieszkowe. Tego typu infekcje są częste w wilgotnym i ciepłym środowisku.

Poza tym używanie zanieczyszczonych narzędzi do pielęgnacji włosów, np. maszynki do golenia czy przyborów kosmetycznych, może wprowadzać bakterie do mieszków włosowych. Dodatkowo osoby z osłabionym układem odpornościowym są o wiele bardziej podatne na infekcje, w tym zapalenie okołomieszkowe.

Obszary występowania zapalenie mieszków włosowych

Bardzo często Pacjenci obserwują u siebie:

• Pod pachami. To wynik nieodpowiedniej depilacji, stosowania drażniących antyperspirantów czy tarcia skóry. Zauważalne są wówczas małe, bolesne krostki, często w miejscach, gdzie włosy są usuwane lub gdzie skóra się poci,
• Na udach – wynik depilacji zanieczyszczonymi przyborami lub podrażnień,
• Na twarzy — zwykle wynika ze stosowania zanieczyszczonej golarki, maszynki lub po prostu podrażnienia skóry twarzy,
• W miejscu intymnym – takie obszary ciała są szczególnie podatne na infekcje. Właśnie dlatego w przypadku nieostrożnej lub nieodpowiedniej pielęgnacji czy depilacji, można doprowadzić do rozwoju tego schorzenia.

Zapalenie mieszków włosowych po goleniu jest więc bardzo częstą dolegliwością. Schorzenie to może występować na różnych częściach ciała, gdzie znajdują się mieszki włosowe. Zrozumienie, gdzie pojawia się ta dolegliwość i jakie są jej przyczyny, może pomóc w zapobieganiu oraz leczeniu zapalenia. Kluczowe jest utrzymanie odpowiedniej higieny, unikanie podrażnień oraz stosowanie się do zaleceń dermatologa w przypadku nawracających stanów zapalnych.

Występowanie zapalenia mieszków włosowych zależy tak naprawdę od przyczyny schorzenia. Jednym z rodzajów tej dolegliwości jest figówka gronkowca. Zapalenie mieszków włosowych na głowie jest ostrą, ropną odmianą tej choroby. Figówka występuje przede wszystkim u mężczyzn na owłosionej skórze głowy oraz twarzy. Takie zapalenie mieszków włosowych na głowie wyróżnia się obecnością pojedynczych lub mnogich zmian skórnych w formie grudek lub krostek. Choroba powoduje powstawanie dużych skupisk ognisk zapalnych, które tworzą miękkie twory podobne do guzków wypełnionych treścią ropną.

Czytaj więcej: Łojotokowe zapalenie skóry głowy – przyczyny, leczenie ŁZS

Objawy zapalenia mieszków włosowych

Objawy zapalenia mieszków włosowych są bardzo charakterystyczne. Jeśli dojdzie do infekcji, to na skórze głowy pojawia się uporczywe swędzenie oraz wykwity skórne. Pojawiające się zmiany często wypełnione są ropą lub płynem surowiczym i znajdują się w obrębie ujść mieszków włosowych. Początkowo pojawiają się pojedyncze wykwity, które wraz z czasem rozprzestrzeniają się i tworzą całe skupiska grudek i krostek.

Czytaj więcej: Krosty i strupy na głowie – przyczyny, zapobieganie

Mogą wywoływać swędzenie, a nawet ból. Ponadto pojawiające się krostki często przebite są włosami, a w ich obrębie widoczny jest rumień. Niezależnie od miejsca pojawienia się zapalenia mieszków włosowych, objawy są takie same. Jeśli wykwity skórne nie znikną po kilku dniach, a co więcej zaczną się rozprzestrzeniać, wtedy niezwłocznie należy udać się do lekarza w celu ustalenia leczenia.

Warto mieć na uwadze, że jeśli zbagatelizuje się zapalenie mieszków i nie rozpocznie leczenia, można doprowadzić do powikłań, którymi są czyrak oraz figówka. Czyrak to ropne zapalenie okołomieszkowe, które przyjmuje postać guzka. Z czasem postępuje martwica w jego części środkowej i pojawia się czop ropny. Nieleczona zmiana, szczególnie jeśli pojawi się na twarzy, może prowadzić do poważnych powikłań i zakażeń zatok oraz opon mózgowych. Czyrak może również przekształcić się w zmianę nowotworową. Natomiast figówka to przewlekłe zapalenie, które powoduje uporczywy świąd i jest trudna do wyleczenia.

Zapalenie mieszków włosowych na udach, głowie czy innych miejscach ciała objawia się podobnie. Zmienione chorobowo obszary skóry mogą być zaczerwienione lub podrażnione. Wiele osób doświadcza swędzenia wokół tych miejsc oraz krostek. W przypadku bardziej zaawansowanych lub zakaźnych przypadków zapalenia mieszków włosowych może wystąpić tworzenie się ropnych zmian skórnych, takich jak wrzody czy ropnie.

W niektórych przypadkach może też występować rogowacenie. Mieszkowe zapalenie włosów w takich sytuacjach to schorzenie towarzyszące. W przebiegu choroby nadmiar keratyny skutecznie blokuje ujście mieszków włosowych i gromadzi się w wierzchnich warstwach naskórka oraz gruczołów łojowych.

Jak leczy się zapalenie mieszków włosowych?

Na proces leczenia wpływa przyczyna oraz stopień zaawansowania infekcji obejmującej zapalenie mieszków włosowych. Leki, jakie lekarze mogą zalecić to przede wszystkim preparaty przeciwgrzybicze, takie jak klotrimazol czy terbinafina. W przypadku zapalenia spowodowanego bakteriami stosuje się antybiotyki, takie jak penicyliny czy makrolidy, aby zwalczyć infekcję. Żeby z kolei złagodzić objawy zapalenia, takie jak zaczerwienienie, obrzęki czy ból, mogą zostać zalecone miejscowe leki przeciwzapalne w formie maści. Często stosowany krem na zapalenie mieszków włosowych to m.in. ten zawierający kortykosteroidy.

Można też zdecydować się na złagodzenie objawów i przyspieszenie procesu gojenia poprzez leczenie domowe. Zapalenie mieszków włosowych pomagają zmniejszyć ciepłe kompresy na zmienione chorobowo miejsca ciała. Regularne mycie tych obszarów za pomocą łagodnego mydła i wody, może pomóc w zapobieganiu dalszym infekcjom. Stosowanie maści antybakteryjnych na takie miejsca pomoże w zwalczaniu infekcji i zapobieganiu jej rozprzestrzenianiu się.

Jak zapobiegać?

Jako że wyleczenie zapalenia mieszków włosowych wymaga czasu, warto zadbać o wykluczenie czynników ryzyka, które spowodują jego ponowne pojawienie się. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na higienę przedmiotów używanych podczas mycia, strzyżenia lub golenia się. Należy również włączyć do codziennej pielęgnacji odpowiedni szampon lub balsam, wykluczając te ze sztucznymi składnikami, które przyczyniać się mogą do wysuszania skóry.

1. Folliculitis By Wingfield E. Rehmus, MD, MPH, University of British Columbia Reviewed/Revised Jun 2023